Finlandiya'da iş ilişkisi kuralları ve maaş

Fin yasalarınca asgari ücret yoktur. İşveren örgütleri ve meslek sendikaları farklı sektörlerdeki asgari ücret üzerinde toplu sözleşmelerle (TES) anlaşmıştır.

Örneğin 2022'de temizlik işi için belirlenen asgari saatlik ücret 11,24 avro; inşaat sektöründe asgari saatlik ücret 11,26 avrodur. Tecrübe ve eğitim maaşı artırır.

Maaş, toplu sözleşmelerde öngörülenden daha düşük olamaz. Birçok sektörde işverenler toplu sözleşmelere uymak zorundadır. Toplu sözleşme için genellikle TES kısaltması kullanılır.

Eğer çalıştığınız sektörün toplu iş sözleşmesi bulunmuyorsa, işveren ve çalışan ödenecek maaş üzerinde anlaşabilirler. Yasalar gereğince maaş, normal ve makul olmalıdır; yani, sizinle aynı işi yapan diğer kişilerle aynı maaşı almanız gerekir. İnternette bulacağınız hizmetler yardımıyla maaşları ve maaş düzeylerini karşılaştırabilirsiniz. Sektörünüzün maaş seviyesi hakkında daha detaylı bilgiyi işçi sendikasından da alabilirsiniz.

İşte bir deneme süresi varsa, bu süre boyunca normal maaş ödenmelidir. Ancak öğrenci olmanız ve stajın öğreniminizin bir parçası olması durumunda veya TE hizmetleri aracılığı ile bir iş deneme sürecindeyseniz maaşsız staj yapabilirsiniz.

Fiyatlar ve yaşam maliyetine ilişkin daha detaylı bilgi için InfoFinland'in Finlandiya'da fiyat seviyesi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Yaptığınız iş için saatlik, haftalık veya aylık maaş ödenebilir. Bazı sektörlerde, yapmış olduğunuz işin sonucuna bağlı olarak iş başına/parça başına maaş ödenir. Maaş, paranın yanı sıra, bir yardım veya hak olarak da ödenebilir. İşveren, örneğin, kullanmanız için bir telefon verebilir veya öğle yemeklerinizi ödeyebilir. Bunlara ayni yardım (luontoisedut) denmektedir.

İşveren, maaşınızı, iş sözleşmesinde kararlaştırılan tarihte banka hesabınıza ödemelidir. Maaş genellikle ayda bir veya iki haftada bir ödenir. Maaş günü hafta sonuna veya resmî tatil gününe denk gelirse, maaş ödemesi bir önceki iş gününde yapılır. Ayrıca hastalık izni ve yıllık izin (tatil) dönemleri için de maaş alınır.

İşvereniniz, her maaş aldığınızda size maaş bordrosu (palkkalaskelma) vermelidir. Maaş bordrosundaki bilgilerin doğru olup olmadığını her seferinde kontrol edin. Kendi çalışma saatlerinizi not almanız, bilgileri kontrol etmenizi kolaylaştıracaktır. Maaş bordrosunda, hangi süre için ve ne kadar maaş aldığınızı görürsünüz. Maaş bordrosunda ayrıca, maaşınızdan yapılan vergi kesintisi ve diğer kesintileri de görebilirsiniz.  İşverenin size maaş bordrosu vermemesi durumunda, iş sağlığı ve güvenliği yetkilisinden yardım isteyebilirsiniz.

Çalışma saati, çalışanın iş yerinde olması veya işverenin kullanımında olması gerektiği zamanlarda iş için ayırdığı süre anlamına gelir. Finlandiya'da çalışma saatlerini çalışma süresi yasası ve toplu iş sözleşmeleri belirler.

Çalışma süresi sektöre ve alana göre farklılık gösterir. Yasalar gereğince düzenli çalışma saati, günde en fazla 8 saat ve haftada en fazla 40 saat olabilir. Çalışanın genellikle haftada iki gün izin hakkı vardır.

Restoran, ulaşım sektörü ve bakımevleri gibi bazı işlerde, düzenli çalışma saatleri periyodik çalışma olarak ayarlanabilir. Bu durumda düzenli çalışma saatleri iki haftalık süre boyunca toplam 80 saat veya üç haftalık süre boyunca 120 saattir. Restoran sektöründe düzenli çalışma saati üç haftada en fazla 112,5 saattir. Çalışma saatlerinizi kendi sektörünüzün toplu iş sözleşmesinden kontrol edin.

Esnek çalışma saatleri, günün hangi saatinde işe başlayıp bitireceğinize kendiniz karar verebileceğiniz anlamına gelir.

Vardiyalı işte vardiyalar değişir, örneğin gündüz, akşam veya gece vardiyasında çalışabilirsiniz. İşveren önceden bir vardiya listesi hazırlamalı ve çalışma haftası başlamadan en geç bir hafta önce bu listeyi görebilmelisiniz.

Eğer işvereniniz sizden fazla mesai yapmanızı, yani normal çalışma saatlerine ek olarak iş yapmanızı talep ederse, bu ek süre için daha yüksek bir maaş almanız gerekir. Ek maaş en az %50'dir.  Ayrıca, fazla mesai ücretinizi ücretli izin olarak değiştirmek için işvereninizle anlaşabilirsiniz. Bir saat fazla mesai yaparsanız, bu durumda 1,5 saat ücretli izin almanız gerekir. Fazla mesai yapmayı kabul etmek zorunda değilsiniz.

İş tam zamanlı veya yarı zamanlı da olabilir. Tam zamanlı iş, genellikle günde sekiz saat ve haftanın beş günü çalışmanız anlamına gelir. Yarı zamanlı iş ise, günün veya haftanın sadece bir kısmında çalışmak demektir.

İş sözleşmesinde değişkenlik gösteren çalışma saatleri üzerinde de anlaşılabilir. Bu durumda, sabit çalışma saatleri yerine, kararlaştırılan çalışma süresi olarak, örneğin, haftalık 10–30 saat veya 0–40 saat belirlenir. Belirli bir dönem için yapılacak minimum iş sıfır saat olarak belirlendiyse, bu durumda söz konusu sıfır saatlik iş sözleşmesidir. Bu durumda işveren sizi yalnızca ihtiyaç olan durumlarda çağırır ve size çalışma saati verme yükümlülüğü yoktur. Sizin de verilen çalışma saatlerini kabul etme zorunluluğunuz yoktur. Çalışma saati verilmediyse, maaş da ödenmez. Değişkenlik gösteren çalışma saatleri üzerinde anlaşmak için gerekçeler olmalı ve bu gerekçeler, işverenin iş gücü ihtiyacı artarsa ​​güncellenmelidir. Mümkünse, sıfır saatlik bir sözleşme yerine, iş sözleşmesinin minimum saat sayısı içermesi için anlaşmaya varmaya çalışın.

İşveren, çalışanın çalışma saatlerinin kaydını tutmakla yükümlüdür. İşvereninizden çalıştığınız saatlerin kaydını alma hakkınız bulunur. Sizin de çalışma saatlerinizin kaydını tutmanızda fayda var. Vardiyalarınızın başlangıç ve bitiş saatlerini not almayı unutmayın.

Toplu iş sözleşmelerinde, belli sektörlerde uyulması gereken çalışma şartları üzerinde anlaşılır. Bu şartlar, örneğin, ödenecek maaş, çalışma saatleri ve tatillerdir. Sözleşme, işverenlerin ve çalışanların bağlı olduğu sendikaları arasında yapılır. Toplu iş sözleşmesi için genellikle TES kısaltması kullanılır. İşverenin belediye veya devlet olması durumunda, kamu personeli toplu sözleşmesi (VES) veya belediye genel hizmet ve toplu iş sözleşmesi (KVTES) imzalanır.

Hemen hemen her sektörün kendi toplu iş sözleşmesi bulunmaktadır. Örneğin ticaret, inşaat ve turizm sektörlerinin kendi toplu iş sözleşmeleri vardır. Kendi sektörünüzün sözleşmesini gözden geçirin. Sözleşmeyi iş yerinizden, sendikanızdan veya internetten bulabilirsiniz.

Toplu iş sözleşmesi, sektörde uyulması gereken minimum şartları belirler. İş sözleşmesinde bu koşulların altına inilemez. Örneğin maaş, toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılanın altında olamaz. Bununla birlikte, işveren ve çalışan, toplu iş sözleşmesinden daha iyi koşullar üzerinde anlaşabilirler.

Toplu iş sözleşmesi, işveren ve işçi sendikaları ve bunların üyelerini bağlayıcı niteliktedir. Toplu iş sözleşmeleri evrensel bağlayıcı nitelikte de olabilir. İşverenler, herhangi bir işveren sendikasına üye olmasalar bile, evrensel olarak bağlayıcı bir sözleşmeye uymakla yükümlüdürler.

InfoFinland'in Sendikalar sayfasına da göz atın.

Yeni bir işe başladığınızda, işvereninizle yazılı bir iş sözleşmesi yapın. İş sözleşmesinde, görevleriniz, maaş ve diğer şartlarla beraber öğle yemeği ve işveren tarafından sağlanacak telefon gibi diğer ayni yardımlar da belirtilir.

Sözleşme, sözlü olarak da yapılabilir. Ancak, sözleşmenin yazılı olarak yapılmasında fayda var. Çalışan ve işveren, anlaşmazlıklar doğması durumunda, üzerinde anlaşılan konuları yazılı sözleşmeden kontrol edebilirler.

İmzalamadan önce sözleşmeyi dikkatlice okuyun. Anlamadığınız noktaları işverene sorun. Sözleşmeyi imzaladığınız zaman, sözleşmede belirtilen şartları kabul etmiş olursunuz. İş sözleşmesinin yapılması ve imzalanması hakkında daha detaylı bilgi için InfoFinland'in İş sözleşmesinin içeriği sayfasına göz atın.

Yazılı bir iş sözleşmesi imzalamadıysanız, işveren size çalışma koşulları hakkında yazılı bir beyan vermelidir. Çalışanın çalışma süresi art arda dört hafta boyunca haftada ortalama en fazla üç saatse, beyan vermeye gerek yoktur.

Beyanda şu konular belirtilmelidir:

• İşverenin ve çalışanın ikamet ettiği yer veya iş yeri
• İşe başlama tarihi
• Sabit süreli iş sözleşmesinin süresi ve esası
• Deneme süresi
• İşin yapılacağı yer
• Çalışanın görevleri
• Uygulanacak olan toplu iş sözleşmesi
• Maaş kriterleri ve maaş ödeme süresi
• Düzenli çalışma saatleri
• Yıllık iznin belirlenmesi
• Sözleşmenin ihbar süresi
• Çalışanın iş emekliliği, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigortalandığı sigorta kurumu.

Beyan almamanız durumunda önce işverenden isteyin. İş sağlığı ve güvenliği yetkilisinden de yardım isteyebilirsiniz. İşveren, çalışana yazılı beyan vermemesi hâlinde, para cezasına çarptırılabilir.

Başka bir ülkede faaliyet gösteren işveren sizi Finlandiya'ya çalışmaya gönderdiyse, yurt dışında görevli çalışan olursunuz. Finlandiya'daki çalışma ve maaşla ilgili şartlar ve sözleşmeler yurt dışında görevli çalışan için de geçerlidir. Bu nedenle, geldiğiniz ülkedeki çalışma saati ve maaş düzenlemeleri farklı olsa bile, Finlandiya'daki düzenlemelere uyulması gerekir. Finlandiya'da çalışma koşullarının ve şartlarının nasıl olması gerektiğine İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumunun internet sayfasından veya aşağıdaki rehberden bakabilirsiniz.