Emeklilik

Finlandiya’da birbirini tamamlayan iki emeklilik sistemi vardır:

• Maaş esaslı emeklilik hakkı çalışarak ve girişimcilik yapılarak kazanılır. İşveren bütün çalışanları için emeklilik sigortası almak ve sigorta primlerini ödemekle yükümlüdür. Girişimciler sigorta primlerini kendileri öderler.
• Halk emekliliği ve garantili emeklilik maaş esaslı emekliliği olmayan veya emeklilikleri çok az olan emeklilere yöneliktir.

Emeklilik yaşına ulaştığınızda emekli maaşı alabilirsiniz. Emeklilik yaşı gelmeden önce, iş göremezlik veya işsizlik nedeniyle emekli maaşı alabilirsiniz. Bir yakınınızın ölmesi durumunda da aile emekli maaşı alabilirsiniz.

Emekli maaşları mesleki emeklilik kurumları ve Kela tarafından ödenmektedir. Mesleki emeklilik kurumları kazanca bağlı emekli maaşı öder. Çalışırken alınan maaşa ve işten elde edilen diğer gelirlere dayanmaktadır. Kazanca bağlı emekli aylığınız küçükse Kela'dan da emekli maaşı alabilirsiniz.

65 yaşını doldurduğunuzda halk emekliliği alabilirsiniz. Kaç yaşında kazanca bağlı emeklilik alabileceğiniz, doğum yılınıza bağlıdır. Emeklilik yaşınızı kazanca bağlı emeklilik ekstrenizden veya kendi emeklilik kurumunuzdan kontrol edin.

Emekli olmuş bir kişi isterse çalışabilir. Yaşlılık emekliliğindeyseniz, iş geliriniz size ödenen emeklilik parası miktarını etkilemez.

Finlandiya’da emeklilik maaşlarından vergi ödenir.

İş emekliliği

Çalıştığınızda, aldığınız maaş üzerinden kazanca bağlı emeklilik sigortası primi ödenir. Yani çalıştığınızda emekli maaşınız artar.

İş emekliliğin miktarı, ne kadar çalışmış ve ne kadar maaş almış olduğunuza bağlıdır. İş emekliliği ile iş emekliliği sigorta şirketleri, emeklilik sandıkları ve vakıfları ilgilenirler. Emeklilik Güvencesi Merkezi (Etk) emeklilik güvencesiyle ilgili konularla ilgilenen merkezî bir kurumdur.

İş emekliliği kayıt örneğinden birikmiş emekliliğinizi kontrol edin

Emeklilik kurumunuz düzenli olarak size iş emekliliği kayıt örneği gönderir. İş emekliliği kayıt örneğinden emekliliğinizin ne kadar birikmiş olduğunun değerlendirmesini görebilirsiniz. Kayıt örneğini emeklilik kurumunuzdan ya da Emeklilik Güvencesi Merkezinden de isteyebilirsiniz.

İş emekliliği kayıt örneğinizden birikmiş emekliliğinizin doğru hesaplanmış olduğunu takip edin. Bilgilerde yanlış varsa kendi emeklilik kurumunuzla ya da Emeklilik Güvencesi Merkezi ile iletişime geçin. Bonservislerinizi kontrol için saklayın. Maaş bordrolarını da saklamakta yarar vardır.

Halk emeklilikleri ve asgari emeklilik

Çalışma süresine dayalı (maaş esaslı) olarak emeklilik alabilmek için primleriniz yeterli gelmiyorsa ya da çalışma süresine dayalı emeklilik maaşınız çok düşükse, halk emekliliğinden yararlanmak üzere başvuruda bulunabilirsiniz. Halk emekliliğin miktarı Finlandiya’da ne kadar yaşamış ya da Finlandiya’da ne kadar çalışmış olduğunuza bağlıdır. Ayrıca aile ilişkileriniz ve diğer devam eden emeklilik gelirleriniz de halk emekliliğin miktarını etkiler. Halk emekliliği ve asgari emeklilik ile Kela ilgilenmektedir.

16 yaşınızı dolduruncaya kadar Finlandiya’da en az üç sene yaşadıysanız ve Finlandiya'da sosyal güvence bağlıysanız halk ve asgari emekliliğe başvurabilirsiniz. Ayrıca bir başka AB ya da AEA ülkesinde yaşadığınız süre de kısmen dikkate alınabilir.

Asgari emekli maaşı, emeklilerin asgari geçim kaynağını güvence altına alır. Asgari emeklilik, diğer emeklilik maaşları ile tam asgari emeklilik farkı miktarında ödenir. Eğer diğer emeklilik maaşlarınızın miktarı, asgari emeklilik miktarından fazlaysa, asgari emekliliği alamazsınız. Asgari emeklilik hakkında daha çok bilgiyi Kela’dan edinebilirsiniz.

Bazı durumlarda 65 yaşınızı doldurmadan önce de halk emekliliği alabilirsiniz. Erken emeklilik ve halk emekliliğinin ek günleri hakkında daha fazla bilgiyi Kela’dan edinebilirsiniz.

Her türlü emeklilik maaşı için başvuruda bulunulmalıdır. Çalışma süresine dayalı (maaş esaslı) ve halk emekliliği maaşı için aynı dilekçe ile başvuruda bulunabilirsiniz. Söz konusu dilekçeyi internet üzeinden doldurabilir ya da herhangi bir Kela bürosuna, Maaş Esaslı Emeklilik Kurumu’nun herhangi bir hizmet noktasına veya Emeklilik Güvencesi Merkezi’ne bırakabilirsiniz. Başvuru formlarını hizmet noktalarından ve internet üzerinden elde edebilirsiniz.

Asgari emeklilik alabilmek için Kela’nın internet hizmeti üzerinden ya da Kela bürosuna giderek başvuruda bulunabilirsiniz. Kela’nın yaşlılık emekliliği ve asgari emeklilik için başvurular telefon yoluyla da yapılabilmektedir. Kela’nın Emeklilik İşleri hizmet numarası: 020 692 202.

Yurtdışından alınan emeklilik maaşı

Finlandiya dışında başka bir AB Ülkesi ya da Finlandiya’nın sosyal güvence anlaşması yaptığı bir ülkede yaşamış ya da çalıştıysanız, bu ülkelerden emeklilik maaşı alma hakkınız olabilir. Finlandiya iş ve halk emekliliğine başvuruda bulunduğunuzda, bu ülkelere de emeklilik maaşı başvurusu yapabilirsiniz. Başvurunuza, yurtdışında oturma ve çalışma formunu ekleyiniz. Formu Kela’nın ya da Emeklilik Güvencesi Merkezinin internet sayfalarından yazdırabilirsiniz.

Finlandiya’nın sosyal güvence anlaşması yapmamış olduğu ülkelerde çalıştıysanız, bu ülkelerden emeklilik maaşı alıp alamayacağınızı kendiniz açığa çıkartmalısınız. Emeklilik maaşı almak mümkünse, bu emekliliğe kendiniz başvurmanız gerekir.

Yabancı bir ülkeden emeklilik başvurusunda bulunacaksınız, Emeklilik Güvencesi Merkezi’ne danışabilirsiniz. Bu konuda daha çok bilgiyi Emeklilik Güvencesi Merkezi’nin internet sayfalarından okuyunuz. Bu konuda Kela’ya da danışabilirsiniz.

Yurtdışına ödenebilecek iş emekliliği

Finlandiya’dan başka bir ülkeye taşımanız durumunda, emeklilik yaşındaysanız, size Finlandiya’da çalışmaya dayalı olarak birikmiş emeklilik primlerinize bakılarak emeklilik maaşı ödenir. Çalışmaya dayalı (maaş esaslı) emeklilik hangi ülkeye isterseniz oraya ödenebilmektedir. Finlandiya’da bulunduğunuz tüm iş ilişkilerinizden bonservisiniz olması önemlidir. Maaş bordrolarını da saklamak yerinde olur.

Yurt dışı için emeklilik hangi ülkede yaşadığınıza bağlıdır. Bu konuda kendi emeklilik kurumunuza ya da Emeklilik Güvencesi Merkezine danışabilirsiniz. Emekliliğe başvurmadan önce kendi emeklilik kurumunuzdan ya da Emeklilik Güvencesi Merkezinden iş emekliliği kayıt örneğini isteyin. İş emekliliği kayıt örneğinden Finlandiya’da ne kadar emekliliğinizin biriktiğini görebilirsiniz.

Yurtdışına Kela’nın emeklilik maaşları

Kalıcı bir şekilde yurtdışına taşınacak ya da üç aydan daha uzun bir süre yurtdışında bulunacak olursanız, Kela’yı bu konuda haberdar edin.

Yurtdışında geçici olarak, yani bir seneden az bulunacaksanız, Kela emeklilik maaşınızı genelde normal olarak öder. Bazı durumlarda Kela, örneğin yaşlılık ve aile emekliliğini bazı ülkelere bir seneden daha uzun taşınacak olsanız da öder. Bu tür ülkeler, örneğin diğer AB ve AEA Ülkeleri ve Finlandiya’nın sosyal güvence anlaşması yaptığı ülkelerdir.

Asgari emeklilik, yurt dışına bir seneden uzun süreli taşınacaksanız ödenmez.

Hangi durumlarda, yurt dışına emeklilik ödeneceğine dair bilgi Kela’nın internet sayfalarındadır. Kendi durumunuz hakkında da, Kela’nın bürosuna ya da telefon hizmetlerinden danışabilirsiniz.

61 yaşını doldurduysanız asgari yaşlılık emekliliği yaşınızdan önce kısmi emekliliğe ayrılabilirsiniz. Buna kısmi erken yaşlılık emekliliği denir. Aylık emeklilik miktarınızdan %25 veya %50 ödeneceğine siz karar verebilirsiniz. Aynı zamanda isterseniz tam gün çalışmaya devam edebilir ya da işvereninizle daha kısa çalışma süresi konusunda anlaşabilirsiniz. İsterseniz işinizden tamamen de ayrılabilirsiniz. Kısmi erken yaşlılık emekliliğinin nihai iş emekliliğinizin miktarını azalttığını unutmayın. Konu hakkında kendi emeklilik kurumunuza danışın.

Uzun bir süredir hastaysanız, ilk önce genellikle bir yıl kadar hastalık parası alırsınız. Hastalığınız ya da sağlık engeliniz nedeniyle işinize geri dönemezseniz, malülen emeklilik (iş göremez emekliliği) (työkyvyttömyyseläke) ya da rehabilitasyon desteği (kuntoutustuki) alabilmek için başvuruda bulunabilirsiniz. Rehabilitasyon desteği, geçici olarak ödenen malülen emeklilik maaşıdır. Kela’dan alacağınız başvuru formuyla malülen emeklilik başvurunuzu yapın. Başvuru formunun eki olarak, hekimden alınacak B-raporuna gereksinim duyulmaktadır. Kela ve Maaş Esaslı Emeklilik Kurumu, iş görebilir olup olmadığınızı ve rehabilitasyondan yararlanıp yararlanmadığınızı değerlendirecektir. Malülen emekliliğe ve rehabilitasyon desteğine ilişkin ek bilgileri, kela’dan, kendi iş emekliliği kurumunuzdan ya da işyerinizin iş sağlığı biriminden elde edebilirsiniz.

Malülen emekliyseniz, maaş geliriniz emekliliğinizi etkileyecektir. İşe giderseniz, bu durumu Kela’ya ve Maaş Esaslı (Çalışanlar) Emeklilik Kurumu’na bildirin. Çalışarak kazandığınız aylık gelir yeterince yüksekse, emekliliğinize beklemeye alabilirsiniz. Bu, emekliliğinizi almaya ara vereceğiniz anlamına gelmektedir. Söz konusu ara, en az üç ay, en çok da iki yıl olabilir. Malülen emekliliğinizi beklemeye alırsanız, bu süre için hak kazandığınız malülen emekliliğinizi yitirmezsiniz.

Emeklilik maaşı dışında, Kela az gelirli emeklilere kira (konut) yardımı ödeyebilir. Emeklilik maaşı alanların kira (konut) yardımı hakkında daha çok bilgiyi, Kela’nın internet sayfalarında bulabilirsiniz.

Kela, uzun süreli hasta ya da sakatlara, emeklilik maaşı alanların bakım desteğini ödeyebilir. Daha fazla bilgiyi Kela’dan sorun.

Emekli olduktan sonra, örneğin Finlandiya’daki tren, uçak ve otobüs seyahatlerinde indirim alabilirsiniz. 65 yaşını dolduranlar kimlik kartlarını göstererek seyahat indiriminden yararlanabilirler. 65 yaş altı emekliler kimlik kartlarını ve maaş esaslı emeklilik kartlarını veya halk emeklilik kartlarını göstererek indirimden yararlanabilirler. Emeklilik indirimi koşullarını bilet satış bürolarından öğrenebilirsiniz.

Spor ve kültürel etkinlik uğraşları türünden etkinlikler için indirimlerden de yararlanabilirsiniz.