Finlandiya'da sosyal güvence

Bu bölümde, Finlandiya’da ikamete dayalı ve Kela tarafından sağlanan sosyal güvence hakkında bilgiler verilmektedir. Finlandiya'da sosyal güvence ayrıca belediyeler, işsizlik kasaları, emeklilik kurumları ve diğer sigorta kurumları tarafından da sağlanmaktadır.

InfoFinland'ın İşsizlik güvencesisayfasından, kimlerin işsizlik güvencesi hakkına sahip olduğu konusunda bilgi edinebilirsiniz. Finlandiya’nın emeklilik sistemine ilişkin bilgileri InfoFinland'ın Emekliliksayfasından edinebilirsiniz.

Kela, örneğin çocuklu ailelere, işsizlere, öğrencilere, engelli bireylere ve uzun süreli bir hastalığı olan veya rehabilitasyon ihtiyacı olanlara destek parası ödemektedir. Belirli durumlarda Kela'ya konut masrafları için destek başvurusu da yapılabilir.

Finlandiya sağlık sigortanız varsa size Kela kartı verilir. Kartınızı gösterdiğinizde eczanede ve birçok özel klinikte masraflarınızın bir kısmı karşılanır. Bu durumda, doğan masraflar için sadece katılım payı ödersiniz.

Kela’nın parasal destek gerekçeleri yasalarda belirtilmiştir. Destek için başvuruda bulunduğununuz da Kela, Kela’nın desteklerini alma hakkınız var mı inceleyecektir. Bu temelli olarak Finlandiya’da oturmanıza ve de Finlandiya’da çalışmanıza bağlıdır. Kela, herhangi bir destek konusundaki kararını her başvuranın hayat şartlarını bireysel olarak ele alarak verir.

Her başvuranın hayat şartları ve destek gereksinimleri farklı olduğundan, Kela’nın verdiği parasal desteğin de miktarı farklıdır. Her başvuruda kendi bireysel durumunuzu belirtiniz.

Temel olarak, Finlandiya’da sürekli olarak yaşıyorsanız Kela’nın desteklerini alabilirsiniz. Yasalar, sürekli olarak yaşamanın ne anlama geldiğini belirlemiştir.

Finlandiya’da çalışıyor olmak da size Kela’nın desteklerinden yararlanma hakkı sağlayabilir.

Kela’nın desteklerinden yararlanma hakkınız var mı? Bu, Finlandiya’ya nereden taşındığınıza bağlıdır:

• Bir Avrupa Birliği (AB) veya Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) ülkesinden, Birleşik Krallıktan veya İsviçre'den veya
• Başka bir ülkeden.

AEA ülkeleri, Avrupa Birliği ülkeleri dışında Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn’dır.

Ayrıca destek alabilmeniz Finlandiya taşınma sebebinize bağlıdır, örneğin

• çalışan ya da girişimci olarak
• öğrenci olarak
• aile ferdi olarak
• gönderilmiş çalışan olarak

Finlandiya bazı ülkeler ile sosyal güvenceyi ilgilendiren anlaşmalar yapmıştır. Bunlar, Nordik ülkeler, ABD, Kanada ve Québec, Şili, İsrail, Hindistan, Çin, Güney Kore, Japonya ve Avustralya’dır. Anlaşmalar genelde emeklilik konularını ilgilendirmektedir. Bazı anlaşmalar örneğin tıbbi bakımı da kapsamaktadır. Bu ülkelerin birinden geliyorsanız, anlaşmaların sosyal güvenliğinizi etkileyip etkilemediğini öğrenmek için Kela'ya danışın.

Finlandiya’ya taşındığınız zaman Kela önce sosyal güvence kanun hükümlerinde tanımlandığı şekilde Finlandiya’ya temelli olarak taşınıp taşınmadığınızın değerlendirmesini yapar.

Kela örneğin aşağıdaki durumlarda Finlandiya'ya kalıcı olarak taşındığınız yönünde değerlendirme yapabilir:

• Geri taşınma, yani yabancı bir ülkeden Finlandiya’da yaşamak için geri taşınmak.
• Finlandiya’da yapılacak iş için, devamlı bir iş anlaşmanızın ya da benzerinin olması.
• Finlandiya’da halihazırda sürekli yaşayan bir kişi ile evlilik ya da yakın aile ilişkisi.

Buna ek olarak Kela,oturma izni alma yükümlülüğünüz varsa, iznin geçerli olmasını genellikle şart koşar.

Kela durumunuz hakkında genel bir değerlendirme yapar. Buna dayanarak Kela ikametin daimi olup olmadığını belirler.

Kela Finlandiya'da kalıcı olarak ikamet ettiğiniz yönünde karar verdiğindeKela'nın yardımlarından faydalanma hakkınız doğar. Bu yardımlara şu durumlar devam ettiği sürece hakkınız olur

• Burada kalıcı bir konut veya eviniz varsa ve asıl ikamet yeriniz burasıysa veya
• Kalıcı oturum için, aile bağı veya çalışma gibi başka bir gerekçeniz varsa.

Eğer başka bir ülkede çalışmaya başlayacak ya da altı aydan uzun bir süre olarak yurt dışına gidecek olursanız, Kela’nın desteklerinden yararlanma hakkınız sona erebilir. Bu tür durumlar hakkında Kela’dan bilgi edinebilirsiniz.

Eğer Kela Finlandiya'ya taşınmanızın kalıcı olmadığı yönünde değerlendirme yapıyorsa,Kela'nın yardımlarından faydalanamazsınız. Ancak yine de çalışma esasıyla bazı yardımları alma hakkınız olabilir.

Maaşınız ayda en az 800,02 € ise, kısa süreli bir iş sözleşmeniz olsa bile Kela'nın bazı yardımlarına hak kazanabilirsiniz. Bu durumda haftada kaç saat çalıştığınızın önemi yoktur. Alabileceğiniz yardımlar, örneğin Finlandiya'ya hangi ülkeden taşındığınıza bağlıdır.

Finlandiya'ya öğrenim için taşınırsanız, Kela'dan alabileceğiniz yardımlar, öğreniminizin süresine ve Finlandiya'ya hangi ülkeden geldiğinize bağlıdır. Bir AB veya AEA ülkesinden, İsviçre'den veya Birleşik Krallık'tan geliyorsanız, normalde kendi ülkenizin sosyal güvenlik sistemi kapsamında olursunuz. Başka bir ülkeden geliyorsanız ve öğreniminiz en az 2 yıl sürüyorsa, Kela'nın bazı yardımlarını alma hakkınız olabilir.

Bunun yanı sıra, Finlandiya’da sürekli yaşamıyor ya da daha önce sürekli olarak yaşamadıysanız bir takım destekleri alamayabilirsiniz. Bir başka AB ülkesinden geliyorsanız, bazı durumlarda başka bir AB ülkesinden birikmiş sigorta aylarından faydalanabilirsiniz. Kela uluslararası işler merkezinden bilgi alın.

Ukrayna'daki savaştan kaçan kişiler geçici koruma esasıyla Finlandiya'ya oturma izni başvurusu yapabilirler.

Finlandiya'da çalışıyorsanız veya en az bir yıl ikamet ettiyseniz Kela yardımlarını almaya hak kazanırsınız. Bundan önce kabul merkezinin hizmetlerinden yararlanma hakkınız vardır. Sizin veya aile bireylerinizin gelir veya birikimleri, gıda veya kıyafet gibi zaruri ihtiyaçlara yetmiyorsa, kabul merkezi ödeneği alabilirsiniz.

Tercüman kullanma hakkı

Kela işlemlerinizi Fince, İsveççe veya İngilizce dilinde halledemiyorsanız, Kela sizin için tercüman ayarlayabilir. Tercüman hizmeti için ücret ödemeniz gerekmez. Kela'nın telefon hizmeti aracılığıyla veya herhangi bir hizmet noktasına giderek tercüman talep edebilirsiniz. Tercümanlar, meslekî gizlilikle yükümlüdürler.

Yasal güvenliğinizi etkilemeyen bir konu için işlem yapıyorsanız, bir akraba veya arkadaşınız da tercümanlık yapabilir. 18 yaş altındaki bireyler tercüman olarak kullanılamaz.

Kela işlemlerini başka bir kişi adına halletmek

Eğer başka bir kişinin sizin adınıza Kela işlemlerinizi halletmesini istiyorsanız, bu amaçla bir vekâlet düzenleyebilirsiniz. Yetki verdiğiniz kişi sizin adınıza Kela'nın ödenekleri için başvuru yapabilir veya verilen karara itirazda bulunabilir.

Vekâleti, bir kerelik bir işleme mahsus olmak üzere, örneğin telefon üzerinden sözlü olarak da verebilirsiniz.

15 yaş altındaki bir çocuğun bütün işlemlerini velisi üstlenebilir.

InfoFinland'in sayfasında, Kela tarafından verilen maddi yardımlara ilişkin birçok bilgi bulunmaktadır. Konu hakkında daha fazla bilgiye aşağıdaki sayfalardan ulaşabilirsiniz:

• İşsizlik güvencesi
• Konut yardımı
• Aileler için maddi destek
• Hastalık durumunda destek
• Eğitimin finansmanı
• Engelliler